درگذشته به آب‌هایی که در آن‌ها صابون به‌خوبی کف نمی‌کرد، آب سخت می‌گفتند، ولی امروزه می‌دانیم که علت سختی آب وجود بیش از حد مجاز یون‌های منیزیم و کلسیم در آب است. هرچند که سایر املاح مانند سیلیکات و آهن نیز در سختی تأثیر دارند ولی نقش عمده مربوط به کاتیون کلسیم و منیزیم است. سختی آب برای بسیاری از مصارف خانگی و صنعتی حائز اهمیت است، بنابراین در برخی از صنایع قبل استفاده از آب از آن آزمایش سختی آب گرفته می‌شود. در آزمایش اندازه‌گیری سختی آب باید توجه کرد که سختی موجود در آب به چند دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شود.
سختی موقت: به نوعی از سختی آب اطلاق می‌شود که با جوشاندن آب قابل برطرف شدن است. این سختی معمولاً توسط کربنات‌ها و بی‌کربنات‌ها مانند کلسیم بی‌کربنات ایجاد می‌شود. تغییر pH از دیگر روش‌های برطرف کردن این نوع سختی است.
سختی دائم: وجود سختی دائم که به آن گاهی سختی غیر کربناتی نیز گفته می‌شود. علت این نوع سختی ترکیب شدن کاتیون‌های فلزاتی مانند کلسیم و منیزیم با آنیون‌هایی به غیر از کربنات و بی‌کربنات‌ها است. به‌عنوان مثال می‌توان کلسیم کلرید و یا نمک نیترات و غیره را نام برد. برخلاف سختی موقت این سختی با جوشاندن آب برطرف نمی‌شود.
سختی کل: به مجموع سختی موقت و سختی دائم، سختی کل گفته می‌شود.
برای تعیین میزان سختی آب با ما در ارتباط باشید
تلفن همراه و واتساپ: 09358388274
دفتر شرکت: 02165013197-02165013206
مضرات آب سخت
- ایجاد مشکلات گوارشی و کلیوی در طولانی مدت
- کاهش قدرت شویندگی مواد شوینده از جمله صابون‌ها
- ایجاد مشکلاتی در دیگ‌های بخار، آب گرمکن‌ها و…
- کدری در آب آشامیدنی
جدول سختی آب
میزان سختی آب را بر اساس غلظت یون کلسیم می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد.
جدول1. طبقه‌بندی سختی آب
| انواع مختلف آب | غلظت: میلی‌گرم بر لیتر (PPM) |
| آب نرم | 60-0 |
| سختی متوسط | 120-60 |
| سخت | 180-120 |
| خیلی سخت | بیش از 180 |
تعیین سختی آب به روش آزمایشگاهی
سختی آب را در آزمایشگاه به چند روش قابل اندازه‌گیری است. یکی از روش‌های معمول برای آزمایش سختی آب، استفاده از تیتراسیون به کمک EDTA است. علاوه بر EDTA استفاده از اسید کلرید برای تعیین میزان سختی آب نیز کاربرد فراوانی دارد.
برای تعیین میزان کلسیم به روش تیتراسیون با EDTA علاوه بر آب مورد نظر، به معرف اریوم بلک تی، بورت و پیپت و ارلن نیز نیاز دارید. برای تعیین سهم کلسیم در سختی ابتدا به کمک سدیم هیدروکسید pH آب به 10 رسانده می‌شود و معرف هیدروکسی نفتالن آبی به آب اضافه می‌شود. در این pH معرف و یون کلسیم به رنگ قرمز شرابی است ولی با اضافه کردن EDTA و جایگزینی آن به‌جای معرف، رنگ محلول به آبی تغییر پیدا می‌کند؛ بنابراین نقطه پایانی تغییر رنگ از قرمز به آبی است؛ که از میزان حجم مصرفی EDTA می‌توان به کلسیم موجود در محلول پی برد. اگر محلول حاوی منیزیم نیز باشد، می‌توانید از سدیم سولفید (به‌صورت محلول) استفاده نمایید. همچنین از معرف کالکن در این روش استفاده می‌شود.
اندازه‌گیری سختی آب با اسید کلرید شامل چند مرحله است و نیازمند معرف متیل اورانژ، HCl، سدیم کربنات، پیپت، بورت، ارلن و شعله است.
در ابتدا به آب مورد نظر (مثلاً 100 میلی‌لیتر از آب شهری) چند قطره معرف متیل اورانژ اضافه نماید و سپس با محلول 0.1 نرمال اسید کلرید تیتر کنید تا محلول به رنگ نارنجی دربیاید. با این روش سختی موقت اندازه‌گیری می‌شود.
برای به دست آوردن سختی کل در مرحله نخست به یک لیتر از آب شهری، 20 میلی‌لیتر از محلول 0.1 نرمال سدیم کربنات اضافه کنید و سپس بر روی شعله قرار دهید تا آب آن کاملاً تبخیر شود. سپس به رسوب باقی‌مانده 20 میلی‌لیتر آب مقطر اضافه کنید و خوب به هم بزنید. درنهایت محلول را از کاغذ صافی بگذرانید و محلول پایین صافی را با اسید 0.1 نرمال در حضور متیل اورانژ تیتر کنید. در مرحله دوم به محلول 0.1 نرمال از سدیم کربنات چند قطره متیل اورانژ اضافه نمایید و با اسید 0.1 نرمال تیتر کنید. برای محاسبه سختی کل لازم است که مقدار اسید مصرفی مرحله دوم از مقدار اسید مرحله اول کم شود.
برای تعیین میزان سختی آب با ما در ارتباط باشید
تلفن همراه و واتساپ: 09358388274
دفتر شرکت: 02165013197-02165013206
روش‌های ساده برای تعیین سختی آب
برای فهمیدن این که آیا آب مورد استفاده ما دارای سختی است یا نه به‌صورت کیفی می‌توان به چند نکته زیر توجه کرد.
- ایجاد لک سفید بر روی ظروف پس از شست‌وشو
- تشکیل رسوب در کتری و سماور به مقدار زیاد
عدم کف کردن و عملکرد مناسب صابون - طمع و مزه آب
